Χατζημιχάλης Νταλιάνης και οι Δροσουλίτες της Κρήτης«Αφουγκραστείτε να σας πω ούλοι μικροί μεγάλοι πως πολεμάει ο Μουσταφάς με τον Χατζημιχάλη».
Ο Θρυλικός Αρβανίτης από το Δελβινάκι της Ηπείρου,πού έπεσε μαχόμενος με τούς «Δροσουλίτες» του στο Φραγκοκάστελο των Σφακίων.Η Θυσία τού ίδιου και των συμπολεμιστών του πού έγινε κρητικός Θρύλος. Ο Χατζημιχάλης Νταλιάνης (1775-1828) υπήρξε Oπλαρχηγός της Επανάστασης του 1821 και ηγετική μορφή της Επανάστασης στην Κρήτη.Γεννήθηκε στο Δελβινάκι της Ηπείρου το 1775.Σπούδασε στην Ιταλία και ασχολήθηκε αμέσως μετά στην τοπική καπνοβιομηχανία της Τεργέστης όπου και απέκτησε μεγάλη περιουσία ως επιχειρηματίας.Το αρχικό του όνομα ήταν Μιχάλης Νταλιάνης, όμως επειδή ταξίδεψε στους Αγίους Τόπους και βαπτιστήκε στον Ιορδάνη ποταμό, βαπτίστηκε Χατζής κατά την ελληνική τότε παράδοση.Ο Νταλιάνης το 1816 έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρείας και με προσωπικές του δαπάνες συγκρότησε ίλη ιππικού που συμμετείχε ενεργά στον Αγώνα. Τον Μάρτιο του 1826 ναύλωσε τρία καράβια με 800 εθελοντές και ξεκίνησε με προορισμό τον Λίβανο για να πείσει εκεί τους τοπικούς άρχοντες να ξεκινήσουν αγώνα κατά των Τούρκων. Ο τοπικός εμίρης όμως τελικά δεν ανταποκρίθηκε στο κάλεσμά του να δημιουργήσει σημαντικό αντιπερισπασμό κατά της Οθωμανική Αυτοκρατορία.Πίσω στην Ελλάδα συμμετείχε σε επιδρομές κατά του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο και μετέπειτα στην Στερεά Ελλάδα στο πλευρό του Γεώργιου Καραϊσκάκη στην Μάχη του Φαλήρου. Προς το τέλος του 1827 δέχεται πρόσκληση απο εκπρόσωπο των επαναστατημένων Κρητών να μεταβεί στην Κρήτη και να αναλάβει την ηγεσία της Επανάστασης εκεί. Ο Νταλιάνης με εκστρατευτικό σώμα 100 ιππέων και περίπου 500 πεζών μεταβαίνει στο νησί εκεί στις αρχές του Γενάρη του 1828, με υπαρχηγό τον Βασίλειο Αθανασίου.Στο μεταξύ ο Αλβανός πασάς της Κυδωνίας Μουσταφά που είχε διορισθεί από τον Μωχάμετ Αλή γενικός διοικητής της Κρήτης συγκεντρώνει τις δυνάμεις του και ετοιμάζεται να συγκρουσθεί μαζί τους. Όταν πληροφορείται ότι ο Χατζημιχάλης μετακινηθηκε στα Σφακιά αποσέλλει αγγελιοφόρους στους Σφακιανούς απειλώντας τους να παραμείνουν αμέτοχοι. Στις 8 Μαϊου μικρό τμήμα πεζών και ιππικού υπο τους Χατζημιχάλη, Μανουσογιαννάκη και Δεληγιαννάκη κτυπούν αιφνιδιαστικά σώμα Τούρκων που πήγαινε να ενωθεί με το κύριο σώμα του Μουσταφά. Στην συνέχεια ο Χατζημιχάλης οχυρώνεται στο Φραγκοκάστελλο.Στις 17 Μαϊου ο Μουσταφά επικεφαλής στρατού 8.000 φτάνει στο Φραγκοκάστελο. Τις πρώτες ώρες η μάχη ήταν αμφίρροπη παρόλη την αριθμητική υπεροχή των οθωμανικών δυνάμεων. Τελικά ύστερα από λυσαλαίο και άνισσο αγώνα οι αμυνόμενοι πραγματοποίησαν έξοδο από το κάστρο. Σχεδόν όλοι οι υπερασπιστές του Φραγκοκάστελου βρήκαν τον θάνατο, μαζί με τον Χατζημιχάλη Νταλιάνη και τον υπασπιστή του Κυριακούλη Αργυροκαστρίτη.Ως απόρροια της Μάχης αυτής έχουν καταγραφεί στην τοπική κρητική παράδοση δοξασίες γύρω από την Μάχη του Φραγκοκάστελου: οι Δροσουλίτες.
Ο Θρυλικός Αρβανίτης από το Δελβινάκι της Ηπείρου,πού έπεσε μαχόμενος με τούς «Δροσουλίτες» του στο Φραγκοκάστελο των Σφακίων.Η Θυσία τού ίδιου και των συμπολεμιστών του πού έγινε κρητικός Θρύλος. Ο Χατζημιχάλης Νταλιάνης (1775-1828) υπήρξε Oπλαρχηγός της Επανάστασης του 1821 και ηγετική μορφή της Επανάστασης στην Κρήτη.Γεννήθηκε στο Δελβινάκι της Ηπείρου το 1775.Σπούδασε στην Ιταλία και ασχολήθηκε αμέσως μετά στην τοπική καπνοβιομηχανία της Τεργέστης όπου και απέκτησε μεγάλη περιουσία ως επιχειρηματίας.Το αρχικό του όνομα ήταν Μιχάλης Νταλιάνης, όμως επειδή ταξίδεψε στους Αγίους Τόπους και βαπτιστήκε στον Ιορδάνη ποταμό, βαπτίστηκε Χατζής κατά την ελληνική τότε παράδοση.Ο Νταλιάνης το 1816 έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρείας και με προσωπικές του δαπάνες συγκρότησε ίλη ιππικού που συμμετείχε ενεργά στον Αγώνα. Τον Μάρτιο του 1826 ναύλωσε τρία καράβια με 800 εθελοντές και ξεκίνησε με προορισμό τον Λίβανο για να πείσει εκεί τους τοπικούς άρχοντες να ξεκινήσουν αγώνα κατά των Τούρκων. Ο τοπικός εμίρης όμως τελικά δεν ανταποκρίθηκε στο κάλεσμά του να δημιουργήσει σημαντικό αντιπερισπασμό κατά της Οθωμανική Αυτοκρατορία.Πίσω στην Ελλάδα συμμετείχε σε επιδρομές κατά του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο και μετέπειτα στην Στερεά Ελλάδα στο πλευρό του Γεώργιου Καραϊσκάκη στην Μάχη του Φαλήρου. Προς το τέλος του 1827 δέχεται πρόσκληση απο εκπρόσωπο των επαναστατημένων Κρητών να μεταβεί στην Κρήτη και να αναλάβει την ηγεσία της Επανάστασης εκεί. Ο Νταλιάνης με εκστρατευτικό σώμα 100 ιππέων και περίπου 500 πεζών μεταβαίνει στο νησί εκεί στις αρχές του Γενάρη του 1828, με υπαρχηγό τον Βασίλειο Αθανασίου.Στο μεταξύ ο Αλβανός πασάς της Κυδωνίας Μουσταφά που είχε διορισθεί από τον Μωχάμετ Αλή γενικός διοικητής της Κρήτης συγκεντρώνει τις δυνάμεις του και ετοιμάζεται να συγκρουσθεί μαζί τους. Όταν πληροφορείται ότι ο Χατζημιχάλης μετακινηθηκε στα Σφακιά αποσέλλει αγγελιοφόρους στους Σφακιανούς απειλώντας τους να παραμείνουν αμέτοχοι. Στις 8 Μαϊου μικρό τμήμα πεζών και ιππικού υπο τους Χατζημιχάλη, Μανουσογιαννάκη και Δεληγιαννάκη κτυπούν αιφνιδιαστικά σώμα Τούρκων που πήγαινε να ενωθεί με το κύριο σώμα του Μουσταφά. Στην συνέχεια ο Χατζημιχάλης οχυρώνεται στο Φραγκοκάστελλο.Στις 17 Μαϊου ο Μουσταφά επικεφαλής στρατού 8.000 φτάνει στο Φραγκοκάστελο. Τις πρώτες ώρες η μάχη ήταν αμφίρροπη παρόλη την αριθμητική υπεροχή των οθωμανικών δυνάμεων. Τελικά ύστερα από λυσαλαίο και άνισσο αγώνα οι αμυνόμενοι πραγματοποίησαν έξοδο από το κάστρο. Σχεδόν όλοι οι υπερασπιστές του Φραγκοκάστελου βρήκαν τον θάνατο, μαζί με τον Χατζημιχάλη Νταλιάνη και τον υπασπιστή του Κυριακούλη Αργυροκαστρίτη.Ως απόρροια της Μάχης αυτής έχουν καταγραφεί στην τοπική κρητική παράδοση δοξασίες γύρω από την Μάχη του Φραγκοκάστελου: οι Δροσουλίτες.
