ΟΙ ΕΚΛΟΓΕΣ ΒΙΑΣ ΚΑΙ ΝΟΘΕΙΑΣ ΜΕ ΤΟ ΟΠΛΟ ΣΤΟΝ ΚΡΟΤΑΦΟ
ΤΗΣ 31ΗΣ ΜΑΡΤΙΟΥ 1946, Η ΑΠΟΧΗ ΚΑΙ Η ΕΠΙΘΕΣΗ ΣΤΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟ
Ένα χρόνο μετά από την υπογραφή της Συμφωνίας της
Βάρκιζας, η κατάσταση στην Ελλάδα διέψευδε με τον πιο απροκάλυπτο τρόπο τις
προσδοκίες πως θα μπορούσε να υπάρχει ομαλή δημοκρατική διέξοδος από την
πολιτική κρίση που προκαλούσε η αντιπαράθεση των δυνάμεων της Αριστεράς και του
λαϊκού κινήματος με τις δυνάμεις του γερμανοτσολιαδισμού, οι οποίες είχαν και
ισχυρή βρετανική πολιτική και στρατιωτική στήριξη.
Τον αφοπλισμό και τη διάλυση του ΕΛΑΣ ακολούθησε ένα
όργιο κρατικής και παρακρατικής βίας, με συνέπεια –σύμφωνα με στοιχεία που
δημοσιοποίησε το ΕΑΜ- να έχουν σημειωθεί, από τον Φεβρουάριο 1945 μέχρι τον
Φεβρουάριο 1946, 1.289 φόνοι αγωνιστών της Αντίστασης και της Αριστεράς (οι 953
από παρακρατικές συμμορίες), 6.671 τραυματισμοί, 509 απόπειρες φόνου, 165
βιασμοί γυναικών, 34.931 συλλήψεις, 31.632 βασανισμοί, 18.767 λεηλασίες και
υλικές καταστροφές, και 677 καταστροφές γραφείων εαμικών οργανώσεων. Εντούτοις
και παρά το τρομοκρατικό όργιο, η επιρροή του ΚΚΕ και του ΕΑΜ (που λειτουργεί
πλεον ως συνασπισμός πολιτικών κομμάτων) παραμένει εξαιρετικά ισχυρή, όπως
αποδεικνύει η κατάκτηση της πλειοψηφίας στο σύνολο, σχεδόν, των οργανώσεων του
μαζικού κινήματος, ακόμη και της ΓΣΕΕ, της ΠΑΣΕΓΕΣ, του ΣΕΓΑΣ κ.λπ. Η ΕΠΟΝ
παραμένει μαζική οργάνωση της νεολαίας, ισχυρό παραμένει το γυναικείο κίνημα,
συγκροτημένο στην Πανελλήνια Ένωση Γυναικών και κατόπιν στην Πανελλαδική
Ομοσπονδία Γυναικών, η κυκλοφορία του «Ριζοσπάστη» και των άλλων εντύπων του
ΚΚΕ και του ΕΑΜ, εξακολουθεί να κινείται σε ψηλά επίπεδα κ.λπ. Στις συνθήκες
αυτές τίθεται το ζήτημα της εξομάλυνσης της πολιτικής ζωής της χώρας με τη
διεξαγωγή εκλογών, για τις οποίες, όμως, δεν υπήρχαν οι αναγκαίες προϋποθέσεις.
Εκτός του ότι δεν είχαν πραγματοποιηθεί οι εκκαθαρίσεις των εκλογικών καταλόγων
από όσους δεν βρίσκονταν, πλέον, στη ζωή, δέκα χρόνια μετά από τις προηγούμενες
εκλογές του 1936, πράγμα που ευνοούσε τη νόθευση του εκλογικού αποτελέσματος, η
κρατική και παρακρατική τρομοκρατία, ιδιαίτερα έντονη στην ύπαιθρο, προδίκαζε
τη διεξαγωγή τους υπό καθεστώς βίας και νοθειας από την πλευρά της προδοτικης
Δεξιάς, των γερμανοτσολιαδων και των μαυραγοριτων, στην οποία Δεξια εντάσσονταν
και όλοι εκείνοι οι προδοτες οι οποίοι είχαν συνεργαστεί στα 1941-44 με τις
δυνάμεις κατοχής.
Για τον αστισμό και τους βρετανούς προστάτες του η
διεξαγωγή των εκλογών αποτελούσε μονόδρομο, αποβλέποντας στη νομιμοποίηση του
μεταβαρκιζιανού κατοχικου καθεστώτος. Επιπλέον, η δυνατότητα νόθευσης του
αποτελέσματος και η άσκηση τρομοκρατίας για τον εξαναγκασμό αριστερών και
δημοκρατικών πολιτών να ψηφίσουν τη προδοτικη Δεξιά, αποτελούσε εγγύηση για ένα
αποτέλεσμα ευνοϊκό για την επιδιωκόμενη στη συνέχεια επάνοδο του βασιλιά
Γεώργιου Β΄ στον θρόνο, αλλά και τη συνέχιση των νομότυπων διώξεων κατά της
Αριστεράς. Αν και τη διεξαγωγή των εκλογών έχει αναλάβει η κεντρώα κυβέρνηση
του Θεμιστοκλή Σοφούλη, ο οποιος δεν συμμετειχε καθολου στον αγωνα της εθνικης
ανεξαρτησιας, αλλα καθοταν ησυχος στο σπιτι του, η Δεξιά είναι αυτή που
ευνοείται από τη διενέργειά τους υπό αυτές τις συνθήκες. Χαρακτηριστικές είναι
οι δηλώσεις του ίδιου του πρωθυπουργού, στη Θεσσαλονίκη, στις 18 Μαρτίου 1946,
με τις οποίες αμφισβητούσε το κατά πόσο οι εκλογές θα μπορούσαν να είναι
αδιάβλητες. Παρ’ όλα αυτά, και το Κόμμα των Φιλελευθέρων (του οποίου ηγούνταν ο
Σοφούλης) και τα κόμματα των Σοφοκλή Βενιζέλου και Γεώργιου Παπανδρέου (που
έχουν αποδεχτεί ακόμη και την επάνοδο του βασιλιά) προτάσσουν ως κύριο στόχο
την αντιμετώπιση της εαμικής Αριστεράς, όσο κι αν βλέπουν πως θίγονται και τα
ίδια από την έξαρση της δεξιάς τρομοκρατίας.
Για την Αριστερά το ζήτημα της συμμετοχής ή μη στις
εκλογές βιας και νοθειας τίθεται επιτακτικά όσο πλησιάζει η ημερομηνία της 31ης
Μαρτίου που έχει οριστεί για τη διενέργειά τους. Καθώς, παρά τις συνεχείς
διαμαρτυρίες τους, η κυβέρνηση Σοφούλη δεν δείχνει ικανή ή και αποφασισμένη να
πάρει μέτρα για την εξασφάλιση του αδιάβλητου των εκλογών, από τον Φεβρουάριο
το σύνολο των αριστερών πολιτικών δυνάμεων (τα κόμματα του ΕΑΜ, οι
συνεργαζόμενοι με το ΕΑΜ Αριστεροί Φιλελεύθεροι και το ΣΚ-ΕΛΔ), αλλά και το
κεντρώο Προοδευτικό Κόμμα του Γεώργιου Καφαντάρη, ανακοινώνουν τον
προσανατολισμό τους στην αποχή. Έτσι ώστε να μη συμβάλλουν στη νομιμοποίηση
ενός αποτελέσματος που δεν θα ανταποκρίνεται στην πραγματική λαϊκή βούληση.
Πριν ακόμη πάρει σχετική απόφαση το ΚΚΕ –κύρια δύναμη
του εαμικού συνασπισμού- ο προσανατολισμός για αποχή αποφασίζεται από το ΕΑΜ,
στις 7 Φεβρουαρίου, με ξεκάθαρη τοποθέτηση των συνεργαζόμενων μικρότερων
κομμάτων. Ανάλογη απόφαση παίρνουν και οι Αριστεροί Φιλελεύθεροι, ενώ στις 20
Φεβρουαρίου ανακοινώνει πως δεν θα συμμετάσχει στις εκλογές και το ΣΚ-ΕΛΔ των
Σβώλου-Τσιριμώκου. Το ΚΚΕ ευθυγραμμίζεται με την απόφαση αυτή, ενώ ταυτόχρονα,
κατά τη 2η Ολομέλεια της Κ.Ε., στις 12-15 Φεβρουαρίου, αποφασίζεται ο συνδυασμός
της νόμιμης δράσης με μορφές αντιστασης. Πρόκειται για το περίφημο 4ο σημείο
της απόφασης της Κ.Ε., που δημοσιεύεται στον «Ριζοσπάστη» με αποσιωπητικά. Ήδη,
ήταν χιλιάδες οι καταδιωκόμενοι αγωνιστές που είχαν καταφύγει στα βουνά, όπου
συγκροτούσαν ένοπλες ομάδες. Μία από αυτές, που βρισκόταν στην περιοχή του
Ολύμπου, θα αναλάμβανε δράση τη νύχτα των εκλογών, στις 30-31 Μαρτίου,
χτυπώντας τον σταθμό χωροφυλακής του Λιτόχωρου Πιερίας, σηματοδοτώντας έτσι την
απόφαση να μη γίνεται, πλέον, ανεκτή η μονομερής άσκηση βίας από την πλευρά του
κράτους και των παρακρατικών συμμοριών.
Ενώ η ομάδα των ανταρτών χτυπάει στο Λιτόχωρο
αιφνιδιάζοντας χωροφύλακες και στρατιώτες, σκοτώνοντας δέκα από αυτούς και
αφοπλίζοντας τους υπόλοιπους, οι εκλογές της άλλης μέρας αναδεικνύουν όπως ηταν
σχεδιασμενο νικητή τον συνασπισμό της προδοτικης Δεξιάς με το 55% των ψήφων.
Εντούτοις, η αποχή υπολογίζεται με στοιχεια πως έφτανε ή και ξεπερνούσε το 50%,
παρόλο που οι δυτικοί διεθνείς παρατηρητές των εγγλεζων αποικιοκρατων ανακοίνωναν
πως περιοριζόταν στο… 9%! Συνέπεια των εκλογών βιας και νοθειας, οπου οσοι
πηγαιναν να ψηφισουν, παρακρατικοι προδοτες της Ελλαδας τους απειλουσαν εξω από
τα τμηματα βαζοντας τους το πιστολι στον κροταφο, ήταν η ανάδειξη Βουλής υπό
την πλήρη κυριαρχία της Δεξιάς, ενώ η Αριστερά βρισκόταν έξω απ’ αυτήν,
κατηγορούμενη, μάλιστα –λόγω της επίθεσης στο Λιτόχωρο- πως επιδίωκε εμφύλιο
πόλεμο. Πρόκειται για μια κατηγορία που βασίζεται στη σκόπιμη παράβλεψη της
μεταβαρκιζιανής πραγματικότητας, κατά την οποία ο εμφύλιος διεξαγόταν ήδη
μονομερώς, με τη μορφή της δεξιάς «Λευκής Τρομοκρατίας».
Η αποχή από τις εκλογές βιας και νοθειας, σε συνδυασμό
με την έναρξη της ένοπλης δράσης των καταδιωκόμενων αγωνιστών, απασχόλησε και
τότε και επί δεκαετίες στη συνέχεια, και συνεχίζει να απασχολεί δεξιους και
αναθεωρητες ιστορικούς, που προσπαθουν εκτοτε να εμπεδωσει ο κοσμος πως η αποχη
ηταν λαθος, παραβλεποντας την βια την τρομοκρατια και τη νοθεια. Υποστηρίζουν
πως ακόμη και με τις δεδομένες συνθήκες βίας και νοθείας, η Αριστερά θα
μπορούσε να εξασφαλίσει ένα αξιοπρεπές εκλογικό ποσοστό, που θα της επέτρεπε να
χρησιμοποιεί και το βήμα της Βουλής στον αγώνα της κατά του μεταβαρκιζιανού
καθεστώτος. Επιπλέον, η συμμετοχή του αριστερού κόσμου στις εκλογές, ο οποιος
αντικειμενικα δεν μπορουσε να συμμετασχει γιατι θα δολοφονουσαν οι προδοτες της
Ελλαδας οποιον επιχειρουσε να ψηφισει, θα καθιστούσε αδύνατη την παντοδυναμία
της Δεξιάς. Το λαθος ερώτημα, που βαζουν είναι αν η συμμετοχή στις εκλογές θα
μπορούσε να αποτρέψει τον εμφύλιο πόλεμο. Αν υπήρχαν στην Ελλάδα του 1946 οι
όποιες –έστω και ελάχιστες- προϋποθέσεις για μια ομαλή δημοκρατική εξέλιξη. Κι
αυτό το ερώτημα εχει απαντηθει από την ιδια την ιστορια.
Παραμένει πάντα το καίριο ζήτημα που διαφοροποιεί την
ελληνική περίπτωση από αυτές χωρών όπως η Γαλλία ή η Ιταλία, όπου, αν και μέσα
από την Αντίσταση βγήκε μια ισχυρή Αριστερά, μπόρεσαν να υπάρξουν ομαλές
εξελίξεις και αποφεύχθηκε η αντιπαράθεση, γιατι δεν ηταν αποικιες των εγγλεζων
όπως η Ελλαδα. Η διαφορά έγκειται στο ότι εδώ δεν είχαμε απλώς μια ισχυρή
Αριστερά, αλλά ένα γιγάντιο λαϊκό κίνημα που θα μπορούσε –σε περίπτωση που
δρομολογούνταν ομαλές δημοκρατικές εξελίξεις- να διεκδικήσει νόμιμα την
εξουσία. Επιπλέον, απέναντί του αυτό το κίνημα δεν είχε έναν Ντε Γκολ ή έναν
Ντε Γκάσπερι, οι οποιοι δεν ηταν δουλοι των εγγλεζων και των αμερικανων. Η
ελληνική Δεξιά –στο μεγαλύτερο μέρος της- όχι μόνο δεν συμμετείχε στην
Αντίσταση, αλλά συνεργάστηκε με τους κατακτητές. Ενδεχόμενη άνοδος στην εξουσία
του εαμικού συνασπισμού θα σήμαινε και την εκκαθάριση κι αυτών των λογαριασμών.
Όχι μόνο με όσους ένοπλα στήριξαν τη φασιστική κατοχή, αλλά και με εκείνους που
πλούτισαν απ’ αυτήν, συγκροτώντας τον πυρήνα της νέας μεταπολεμικής αστικής
τάξης και μεγάλου μέρους των μεσοστρωμάτων.
Καθώς μια ενδεχόμενη –και πολύ
βάσιμη- κυριαρχία της Αριστεράς θα είχε ως συνέπεια και την αναδιάταξη των
διεθνών σχέσεων της χώρας μας, σε συνθήκες κατά τις οποίες οι γειτονικές μας
χώρες στη Βαλκανική ήδη ανακηρύσσονταν λαϊκές δημοκρατίες, ενώ είχαν αρχίσει να
αχνοφαίνονται τα πρώτα σημάδια του Ψυχρού Πολέμου, εκτός από τον ελληνικό
αστισμό, ήταν και άλλες ισχυρότερες ξένες δυνάμεις που ενδιαφέρονταν για την
αποτροπή μιας ομαλής εξέλιξης στην ελληνική πολιτική ζωή. Κατά συνέπεια,
μπορούμε να πούμε πως η ένοπλη εμφύλια αντιπαράθεση ήταν αναπότρεπτη. Το ζήτημα
είναι αν θα συνεχιζόταν μονομερώς από την πλευρά των καθεστωτικών δυνάμεων ή αν
θα επιδίωκε και το λαϊκό κίνημα να αμυνθεί ή και να διεκδικήσει τη μόνο διέξοδο
που του απέμενε: την ένοπλη κατάληψη της εξουσίας. Μονο που βεβαιως, για κατι
τετοιο ειχε αργησει, παραδιδοντας τα οπλα στους εγγλεζους, τα οπλα που ο ιδιος
ο λαος ειχε κατακτησει με αιμα από τους γερμανους, στη προδοτικη συμφωνιας της
Βαρκιζας, και πιο πριν, στις προδοτικες συμφωνιες με τους εγγλεζους στην
Καζερτα και στο Λιβανο.
